Tại Sao Mụn Lại Gây Sẹo Và Cách Xử Lý Sẹo Mụn Như Thế Nào?

Mụn trứng cá là một vấn đề da liễu phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Tuy nhiên, điều làm mụn trở nên đáng sợ không chỉ là những nốt mụn sưng viêm mà còn là những vết sẹo dai dẳng, có thể theo bạn suốt đời.

Sẹo mụn không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin và chất lượng cuộc sống. Vậy tại sao mụn lại gây sẹo và làm thế nào để xử lý sẹo mụn hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu từ góc nhìn của một chuyên gia da liễu.

Sẹo mụn do đâu mà có và cách điều trị như thế nào?

1. Tại sao mụn lại gây sẹo?

Mụn là một quá trình viêm ảnh hưởng đến lớp trung bì của da, do đó sẹo có thể xuất hiện từ rất sớm. Trong giai đoạn không viêm, khi chỉ mới hình thành các nhân mụn, sẽ không tạo sẹo. Tuy nhiên, khi các tổn thương không viêm tiến triển thành tổn thương viêm, quá trình liền sẹo sẽ được kích hoạt. Nếu viêm lan rộng, sâu xuống lớp bì và không được điều trị đúng cách, sẹo sẽ hình thành. Sự khác biệt giữa các loại sẹo mụn là kết quả của mức độ và phạm vi của quá trình viêm cũng như khả năng tái sửa chữa của cơ thể.

Một nghiên cứu so sánh cho thấy tính chất mô học và đặc điểm miễn dịch học của các tổn thương mụn ở những người có xu hướng tạo sẹo khác biệt so với những người không tạo sẹo. Đáp ứng miễn dịch đặc hiệu nổi trội ở những người dễ tạo sẹo, ban đầu có thể kém hiệu quả nhưng sẽ tăng dần và trở nên mạnh mẽ khi tổn thương phục hồi.

Đáp ứng viêm quá mức trong mô liền sẹo được cho là nguyên nhân gây ra sẹo. Ngược lại, những tổn thương không gây sẹo lại cho thấy đáp ứng viêm không đặc hiệu, chiếm phần lớn ở giai đoạn đầu và nhanh chóng lắng xuống khi tổn thương phục hồi. Do đó, việc kiểm soát viêm sớm có thể là yếu tố then chốt để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu việc hình thành sẹo ở những trường hợp mụn trứng cá.

Độ sâu và mức độ viêm sẽ quyết định số lượng, loại và độ sâu của sẹo mụn. Các tổn thương mụn bất thường bởi vì viêm bắt đầu dưới thượng bì trong vùng dưới phễu của cấu trúc nang lông tuyến bã. Hệ enzyme và các chất trung gian viêm sẽ phá hủy các cấu trúc da, dẫn đến sẹo tác động đến các cấu trúc nằm sâu trước hết. Hiện tượng co kéo sẽ làm sẹo lõm xuống.

2. Phân loại sẹo mụn như thế nào?

Sẹo mụn là kết quả của quá trình da tự chữa lành sau khi bị tổn thương do mụn trứng cá. Có nhiều loại sẹo mụn khác nhau, và mỗi loại có đặc điểm riêng biệt. Sẹo mụn được phân loại dựa trên màu sắc, độ sâu, đường nét và đặc tính bề mặt sẹo. Dưới đây là các loại sẹo mụn phổ biến mà bạn có thể gặp phải:

2.1. Sẹo mụn dạng dát:

Ở sẹo dạng dát, viêm chỉ xảy ra ở phần nông của trung bì và thượng bì, gây biến đổi màu sắc da. Sẹo mới có màu đỏ, trong khi sẹo cũ thường đậm màu hơn do tăng sắc tố sau viêm. Các chất trung gian viêm kích thích quá trình tạo melanin và các sắc tố này có thể tồn tại dai dẳng, đặc biệt ở những người có da sậm màu.

2.2. Sẹo mụn đáy nhọn:

Ở sẹo đáy nhọn (icepick scar), viêm mạnh mẽ lớp bì da gây hoại tử toàn bộ cấu trúc nang lông, tạo ra sẹo lõm sâu, hẹp và dạng đục lỗ. Sẹo đáy nhọn có tên gọi như vậy bởi vì hình dạng sẹo giống như dấu vết khi da bị găm bởi một cái đục đá (ice pick). Chúng là một đường ống thẳng đứng từ bề mặt xuống mô bì sâu hoặc mô dưới da, với đặc trưng mô học là đường ống dạng đan lưới được lót bởi nội mô tăng sản.

2.3. Sẹo mụn đáy tròn:

Ở sẹo đáy tròn (rolling scar), viêm ảnh hưởng không chỉ tại nang lông mà còn đến mô dưới da xung quanh, tuyến mồ hôi và các kênh mạch máu, tạo nên các sẹo sâu và rộng có hình lòng chảo.

2.4. Sẹo mụn đáy vuông:

Sẹo đáy vuông (boxscar) có dạng lõm hình tròn, bầu dục hoặc hình dạng bất thường khác với bờ dốc đứng sắc cạnh. Sẹo có bề mặt rộng hơn và không thon lại ở đáy như sẹo đáy nhọn. Sẹo dạng dải (linear scar) hình thành khi viêm lan rộng trên da, tạo nên các dải lõm hoặc dải giảm sắc tố. Sẹo cầu nối (bridging scar) xuất hiện khi viêm tái đi tái lại ở một vùng cụ thể, dẫn đến sự hình thành nhiều kênh xơ sẹo bên dưới.

2.5. Sẹo mụn dạng sẩn hoặc quanh nang lông:

Sẹo dạng sẩn hoặc quanh nang lông (perifollicular or papular scar) là những sẹo gờ lên mặt da, có cùng màu da hoặc nhạt màu hơn, hình thành do sự phá hủy cấu trúc sợi collagen và elastin xung quanh nang lông. Sẹo teo mô mỡ (lipoatrophic scar) hình thành khi viêm lan rộng, kéo dài ở những trường hợp mụn trứng cá nang, dẫn đến sự phá hủy mô mỡ, tạo nên những khoảng trống không được làm đầy, khiến da bị lõm sâu.

2.6. Sẹo mụn tăng sinh:

Sẹo tăng sinh (hypertrophic scar) hình thành do sự tích tụ quá mức collagen, trong khi hoạt động phân giải collagen giảm xuống. Sẹo có màu hồng hoặc màu da, chắc, gờ lên mặt da và thường thấy ở vùng quai hàm, vai, ngực và lưng. Sẹo lồi là những sẩn, cục màu tím đỏ có bờ lan rộng ra ngoài vị trí tổn thương mụn ban đầu và có thể gây ngứa hoặc đau. Về mặt mô học, sẹo lồi được đặc trưng bởi các bó sợi collagen không có cấu trúc tế bào, sắp xếp theo dạng vòng xoắn.

3. Phương pháp điều trị sẹo mụn hiệu quả hiện nay?

Trước đây, peel da từ lớp trung đến lớp sâu biểu bì thường là lựa chọn cho sẹo do mụn trứng cá, trong đó Trichloroacetic acid (TCA) và phenol được sử dụng phổ biến nhất. Tuy nhiên, do tỷ lệ biến chứng cao và phức tạp, đặc biệt ở người có da sậm màu, peel da có thể được thay thế bằng Laser fractional. Dù vậy, peel da hóa học lặp lại ở lớp nông biểu bì vẫn đóng vai trò quan trọng trong điều trị mảng sẹo đỏ/tăng sắc tố và sẹo nông do trứng cá, đặc biệt ở người có làn da tối màu. Peel da hóa học lớp nông có thể sử dụng cho sẹo trứng cá nhẹ và còn cải thiện rối loạn sắc tố, lão hóa da và tổn thương da do ánh sáng. Đối với sẹo lõm, phương pháp bóc tách sẹo kết hợp với peel da hóa học mang lại hiệu quả tốt hơn.

Cách tốt nhất để tránh các biến chứng khi peel da, đặc biệt là ở những bệnh nhân đang bị mụn trứng cá, là sử dụng phương pháp phối hợp. Chuẩn bị da trước khi peel giúp da lành nhanh hơn và giảm nguy cơ biến chứng. Tránh nắng, sử dụng kem chống nắng và chăm sóc da sau peel là rất quan trọng. Cảm giác bỏng rát thường gặp sau peel, đặc biệt ở những tổn thương đang tiến triển, có thể được giảm nhẹ bằng cách sử dụng nước muối sinh lý lạnh và kem chống nắng vật lý trong vài ngày đầu. Tuy nhiên, các biến chứng này ít gặp hơn khi thực hiện peel da ở lớp nông. Tăng sắc tố sau viêm là biến chứng thường gặp nhất, đặc biệt ở bệnh nhân không được chuẩn bị da kỹ lưỡng bằng các chất làm sáng da trước đó. Kích ứng da, nhiễm khuẩn, trứng cá nặng hơn, bùng phát herpes và rối loạn sắc tố da là các biến chứng có thể gặp sau peel da ở lớp giữa biểu bì. Đóng vảy dày, bong vảy, viêm da và đỏ da có thể thấy ở tất cả các loại peel. Đảm bảo điều trị tích cực bằng sản phẩm dưỡng ẩm, thậm chí sử dụng đồng peptide, vitamin C và các hoạt chất ức chế sắc tố để tránh tình trạng tăng sắc tố, đặc biệt ở bệnh nhân có làn da tối màu. Sử dụng steroid bôi tại chỗ ngắn ngày (2-4 ngày) để giảm viêm, nhưng chỉ nên dùng trong trường hợp viêm nặng. Thông thường, da sẽ trở lại bình thường sau 2-5 ngày đối với peel da lớp nông và 7-10 ngày với peel da lớp giữa.

Nhìn chung, peel da hóa học lớp nông là phương pháp hữu ích cho sẹo trứng cá. Ưu điểm của phương pháp này là có thể sử dụng cho cả mụn đang viêm, cải thiện sắc tố và kết cấu da. Đặc biệt, peel da hóa học có thể kết hợp với các kỹ thuật khác như bóc tách sẹo, CROSS và laser fractional để đạt được kết quả tốt hơn.

4. Lưu ý gì khi điều trị sẹo mụn để đạt hiệu quả tốt?

Điều trị sẹo mụn cần rất nhiều thời gian, chi phí và công sức. Để đạt hiệu quả trị sẹo tối ưu mà vẫn đảm bảo an toàn, trước và trong quá trình điều trị bạn cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau:

4.1. Tác động đúng giai đoạn điều trị sẹo mụn:

Việc tác động đúng giai đoạn điều trị của vết sẹo cũng góp phần không nhỏ làm tăng hiệu quả điều trị. Thông thường, nên điều trị sẹo sau khi mụn đã được kiểm soát, ở giai đoạn lành thương và đáy sẹo chưa xơ hóa. Tại thời điểm này, mức độ đáp ứng điều trị của các sản phẩm bôi thoa sẽ đạt hiệu quả tối ưu. Sẹo lâu năm khó điều trị là do các mô xơ đã được hình thành, nên việc bôi tại chỗ sẽ hầu như không đem lại thay đổi rõ rệt.

4.2. Lựa chọn đúng phương pháp điều trị sẹo mụn:

Tùy vào hình thái và mức độ nghiêm trọng của sẹo mà các Bác sĩ sẽ chỉ định liệu trình cụ thể đồng thời phối hợp các phương pháp khác nhau để đạt được hiệu quả tăng sinh mô sẹo tối ưu nhất. Các phương pháp này bao gồm lăn kim, laser, tách đáy sẹo, chấm TCA, với cơ chế tác động vào bề mặt sẹo nhằm tạo ra tổn thương trong tầm kiểm soát để kích thích tế bào phát ra tín hiệu phục hồi, thúc đẩy da tự tái tạo, tổng hợp collagen, từ đó đem đến kết quả trẻ hoá, cải thiện tình trạng da.

4.3. Chăm sóc da sau điều trị sẹo mụn:

Không tuân thủ đúng các bước chăm sóc da do bác sĩ hướng dẫn hay thực hiện sai cách là một trong những nguyên nhân chính khiến sẹo không đầy như mong muốn, thậm chí còn tồi tệ hơn trước khi điều trị. Giai đoạn tăng sinh và tái tạo trong quá trình liền thương là giai đoạn quan trọng để bổ sung các hoạt chất giúp phục hồi và bù đắp lại những tổn thương, giúp cho vết thương được lành lại một cách bình thường và thẩm mỹ nhất. Khi nhắc đến hoạt chất ưu việt trong chống lão hoá và kích thích phục hồi hiệu quả, chúng ta không thể không nhắc đến EGF (yếu tố tăng trưởng), cung cấp EGF tại các tổn thương da giúp mô sẹo tái tạo nhanh hơn, tăng sinh collagen và elastin, ngăn ngừa tăng sắc tố sau viêm, giảm thiểu nguy cơ hình thành vết thâm sau điều trị. GHK-Cu cũng là một hoạt chất được khuyên dùng sau các liệu trình điều trị xâm lấn vì đáp ứng được cả 2 yêu cầu: khả năng gây kích ứng thấp và hỗ trợ tăng sinh collagen, lành thương hiệu quả. Sử dụng đồng peptide (GHK-Cu) giúp rút ngắn thời gian nghỉ dưỡng sau điều trị. Đặc biệt, GHK-Cu còn có tính năng ngăn chặn sự tích tụ các collagen lỗi hoặc bị hư hỏng, điều hòa hoạt động của các enzyme phân hủy Collagen (MMPs), từ đó tái cấu trúc vùng da sẹo.

Tham khảo thêm: https://edallyhanquoc.vn/cach-cham-soc-da-sau-khi-dieu-tri-seo-nhu-the-nao.html

Mọi thông tin chi tiết về sản phẩm cũng như chính sách đại lý xin vui liên hệ edallyhanquoc.vn qua Hotline/Zalo: 0902.158.663 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất bạn nhé.