Rối Loạn Lưỡng Cực Và Những Điều Cần Phải Biết

Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự thay đổi cực đoan về tâm trạng, năng lượng và mức độ hoạt động. Những người mắc rối loạn này trải qua các giai đoạn hưng cảm (hoặc hưng phấn) và trầm cảm kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.

Điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày, khả năng làm việc và các mối quan hệ của người bệnh. Dưới đây là những thông tin quan trọng bạn cần biết về rối loạn lưỡng cực.

Rối loạn lưỡng cực là một trong những rối loạn tâm lý phổ biến

1. Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực (trước đây gọi là bệnh hưng trầm cảm hoặc hưng trầm cảm), tên tiếng anh Bipolar Disorder là một bệnh tâm thần gây ra những thay đổi bất thường về tâm trạng, năng lượng, mức độ hoạt động và sự tập trung của một người. Những thay đổi này có thể gây khó khăn cho việc thực hiện các công việc hàng ngày.

2. Rối loạn lưỡng cực có mấy loại?

Có ba loại rối loạn lưỡng cực. Cả ba loại đều liên quan đến những thay đổi rõ ràng về tâm trạng, năng lượng và mức độ hoạt động. Những tâm trạng này trải dài từ những giai đoạn có hành vi cực kỳ “vui vẻ”, phấn chấn, cáu kỉnh hoặc tràn đầy năng lượng (được gọi là các giai đoạn hưng cảm) đến các giai đoạn rất “xuống dốc”, buồn bã, thờ ơ hoặc vô vọng (được gọi là các giai đoạn trầm cảm). Giai đoạn hưng cảm ít nghiêm trọng hơn được gọi là giai đoạn hưng cảm nhẹ.

Rối loạn lưỡng cực I:

Được xác định bởi các cơn hưng cảm kéo dài ít nhất 7 ngày (gần như mỗi ngày và hầu hết thời gian trong ngày) hoặc bởi các triệu chứng hưng cảm nghiêm trọng đến mức người bệnh cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Thông thường, các giai đoạn trầm cảm cũng xảy ra, thường kéo dài ít nhất 2 tuần. Các giai đoạn trầm cảm với nhiều đặc điểm hỗn hợp (có các triệu chứng trầm cảm và hưng cảm cùng một lúc) cũng có thể xảy ra. Trải qua bốn giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm trở lên trong vòng 1 năm được gọi là “chu kỳ nhanh”.

Rối loạn lưỡng cực II:

Được xác định bởi một dạng các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm nhẹ. Các giai đoạn hưng cảm nhẹ ít nghiêm trọng hơn các giai đoạn hưng cảm trong rối loạn lưỡng cực I.

Rối loạn tâm tính chu kỳ (còn gọi là cyclothymia):

Được xác định bằng các triệu chứng trầm cảm và hưng cảm nhẹ tái diễn không đủ mạnh hoặc không kéo dài đủ lâu để được coi là giai đoạn hưng cảm nhẹ hoặc trầm cảm.

Đôi khi một người có thể gặp các triệu chứng rối loạn lưỡng cực không khớp với ba loại được liệt kê ở trên và triệu chứng này được gọi là “các rối loạn lưỡng cực xác định và không xác định khác cũng như các rối loạn liên quan”.

Rối loạn lưỡng cực thường được chẩn đoán ở tuổi vị thành niên (tuổi thiếu niên) hoặc tuổi trưởng thành sớm. Đôi khi, các triệu chứng lưỡng cực có thể xuất hiện ở trẻ em. Mặc dù các triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian nhưng rối loạn lưỡng cực thường cần điều trị suốt đời. Tuân theo kế hoạch điều trị theo quy định có thể giúp mọi người kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

3. Rối loạn lưỡng cực phổ biến như thế nào?

Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, khoảng 2,8% người Mỹ trưởng thành đã mắc chứng rối loạn lưỡng cực trong năm qua và 4,4% đã từng mắc chứng rối loạn lưỡng cực vào một thời điểm nào đó trong đời. Những tỷ lệ này là tương tự giữa nam và nữ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới , trên toàn thế giới, chứng rối loạn này ảnh hưởng đến khoảng 45 triệu người .

4. Dấu hiệu rối loạn lưỡng cực

Đặc điểm xác định của rối loạn lưỡng cực là hưng cảm. Nó có thể là giai đoạn khởi phát của chứng rối loạn, sau đó là giai đoạn trầm cảm hoặc có thể biểu hiện lần đầu sau nhiều năm trầm cảm. Sự chuyển đổi giữa hưng cảm và trầm cảm có thể xảy ra đột ngột và tâm trạng có thể dao động nhanh chóng. Nhưng mặc dù giai đoạn hưng cảm là yếu tố phân biệt rối loạn lưỡng cực với trầm cảm, nhưng một người có thể trải qua nhiều thời gian ở trạng thái trầm cảm hơn là ở trạng thái hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ.

Hưng cảm có thể làm cho bạn được trải nghiệm như một nguồn năng lượng dâng trào khiến bạn cảm thấy dễ chịu và thậm chí nâng cao năng suất và khả năng sáng tạo. Do vậy, cá nhân trải qua hưng cảm có thể cho rằng đó là điều bình thường. Có sự khác biệt lớn trong các triệu chứng hưng cảm, nhưng các đặc điểm có thể bao gồm tăng năng lượng, hoạt động và bồn chồn; tâm trạng hưng phấn và cực kỳ lạc quan; cực kỳ khó chịu; suy nghĩ dồn dập, nói nhanh bất thường hoặc suy nghĩ nhảy từ ý tưởng này sang ý tưởng khác; mất tập trung và giảm chú ý; giảm nhu cầu ngủ; niềm tin phi thực tế vào khả năng và ý tưởng của một người; hành vi liều lĩnh bao gồm chi tiêu hoang phí và lái xe nguy hiểm, hoặc ham muốn tình dục liều lĩnh và gia tăng; hành vi khiêu khích, xâm phạm hoặc hung hăng; và phủ nhận rằng có điều gì đó không ổn.

Khoảng thời gian của tâm trạng phấn chấn và tần suất chúng xen kẽ với tâm trạng trầm cảm có thể rất khác nhau ở mỗi người. Sự biến động thường xuyên, được gọi là chu kỳ nhanh, không phải là hiếm và được định nghĩa là ít nhất bốn đợt mỗi năm.

Cũng như có sự khác biệt đáng kể về các triệu chứng hưng cảm, cũng có sự khác biệt lớn về mức độ và thời gian của các triệu chứng trầm cảm trong rối loạn lưỡng cực. Các đặc điểm thường bao gồm tâm trạng buồn bã, lo lắng hoặc trống rỗng kéo dài; cảm giác tuyệt vọng hoặc bi quan; cảm giác tội lỗi, vô dụng hoặc bất lực; mất hứng thú hoặc niềm vui trong các hoạt động từng yêu thích, bao gồm cả tình dục; giảm năng lượng và cảm giác mệt mỏi hoặc bị "chậm lại"; khó tập trung, ghi nhớ hoặc đưa ra quyết định; bồn chồn hoặc khó chịu; ngủ quá nhiều hoặc không thể ngủ hoặc ngủ không sâu giấc; thay đổi khẩu vị và/hoặc giảm hoặc tăng cân ngoài ý muốn; đau mãn tính hoặc các triệu chứng thể chất dai dẳng khác không phải do bệnh tật hoặc chấn thương; và ý nghĩ về cái chết, tự sát hoặc cố gắng tự sát.

Triệu chứng của rối loạn lưỡng cực

Các triệu chứng hưng cảm và trầm cảm thường xảy ra cùng nhau theo từng giai đoạn “hỗn hợp”. Các triệu chứng của trạng thái hỗn hợp có thể bao gồm kích động, khó ngủ, thay đổi đáng kể khẩu vị, rối loạn tâm thần và có ý định tự tử. Vào những lúc này, một người có thể cảm thấy buồn nhưng vẫn tràn đầy năng lượng.

5. Cách chẩn đoán rối loạn lưỡng cực

Nhận được chẩn đoán và điều trị phù hợp có thể giúp những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có cuộc sống khỏe mạnh và năng động. Bạn nên tìm đến các trung tâm, bệnh viện, cá nhân có cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tinh thần. Bạn có thể được đánh giá tâm lý, khám sức khỏe và các xét nghiệm y tế cần thiết để loại trừ các nguyên nhân về thực thể. Những người có thể hỗ trợ bạn trong quá trình phục hồi như bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học hoặc nhân viên xã hội lâm sàng có kinh nghiệm chẩn đoán và điều trị rối loạn lưỡng cực.

Các bệnh viện, trung tâm, cá nhân cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần thường chẩn đoán rối loạn lưỡng cực dựa trên các triệu chứng, tiền sử cuộc đời, kinh nghiệm của một người và trong một số trường hợp là tiền sử gia đình.

6. Nguyên nhân của rối loạn lưỡng cực là gì?

Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu các nguyên nhân có thể gây ra rối loạn lưỡng cực. Hầu hết đều đồng ý rằng có nhiều yếu tố có thể góp phần vào nguy cơ mắc chứng rối loạn này ở một người, chẳng hạn như:

Cấu trúc và chức năng não: Một số nghiên cứu cho thấy bộ não của những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực khác nhau ở một số điểm nhất định so với bộ não của những người không mắc chứng rối loạn lưỡng cực hoặc bất kỳ rối loạn tâm thần nào khác. Tìm hiểu thêm về những khác biệt về não này có thể giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về chứng rối loạn lưỡng cực và xác định phương pháp điều trị nào sẽ hiệu quả nhất. Tại thời điểm này, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe đưa ra kế hoạch chẩn đoán và điều trị dựa trên các triệu chứng và tiền sử của một người, thay vì hình ảnh não hoặc các xét nghiệm chẩn đoán khác.

Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy những người có một số gen nhất định có nhiều khả năng mắc chứng rối loạn lưỡng cực hơn. Nghiên cứu cũng cho thấy những người có cha mẹ hoặc anh chị em mắc chứng rối loạn lưỡng cực có nguy cơ mắc chứng rối loạn này cao hơn. Có nhiều gen liên quan và không có gen nào gây ra chứng rối loạn này. Tìm hiểu thêm về vai trò của gen trong rối loạn lưỡng cực có thể giúp các nhà nghiên cứu phát triển các phương pháp điều trị mới.

Yếu tố môi trường: Các sự kiện bất lợi trong cuộc sống được cho là có vai trò thúc đẩy chứng rối loạn lưỡng cực ở những người dễ mắc bệnh này. Các nhà nghiên cứu biết rằng một khi chứng rối loạn lưỡng cực xảy ra, các sự kiện trong cuộc sống có thể khiến nó tái phát. Những sự cố gặp khó khăn và lạm dụng giữa các cá nhân thường có liên quan nhất đến việc gây ra chứng rối loạn.

7. Rối loạn lưỡng cực được điều trị như thế nào?

Việc điều trị có thể giúp ích cho nhiều người, kể cả những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực nặng nhất. Một kế hoạch điều trị hiệu quả thường bao gồm sự kết hợp giữa thuốc và liệu pháp tâm lý, còn được gọi là liệu pháp nói chuyện.

Rối loạn lưỡng cực là một căn bệnh suốt đời. Các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm thường quay trở lại theo thời gian. Giữa các giai đoạn, nhiều người mắc chứng rối loạn lưỡng cực không có những thay đổi về tâm trạng, nhưng một số người có thể có các triệu chứng kéo dài. Điều trị lâu dài, liên tục có thể giúp mọi người kiểm soát các triệu chứng này.

7.1. Điều trị rối loạn lưỡng cực bằng thuốc:

Một số loại thuốc có thể giúp kiểm soát các triệu chứng rối loạn lưỡng cực. Một số người có thể cần thử các loại thuốc khác nhau và làm việc với bác sĩ tâm thần của họ để tìm ra loại thuốc có tác dụng tốt nhất.

Mặc dù trầm cảm lưỡng cực thường được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm, nhưng cũng phải dùng thuốc ổn định tâm trạng - dùng thuốc chống trầm cảm mà không có thuốc ổn định tâm trạng có thể gây ra giai đoạn hưng cảm hoặc rapid-cycling (thuật ngữ mô tả khi người bệnh có từ bốn cơn trở lên trong vòng 12 tháng) ở người bị rối loạn lưỡng cực.

Bởi vì những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có nhiều khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ khi họ bị trầm cảm hơn là khi họ đang trải qua cơn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ, điều quan trọng là các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe phải khai thác bệnh sử cẩn thận để đảm bảo rằng rối loạn lưỡng cực không bị nhầm lẫn với trầm cảm. Nếu bạn đang dùng thuốc, bạn nên:

• Chia sẻ với bác sĩ tâm thần của bạn để hiểu những rủi ro và lợi ích của thuốc.

• Chia sẻ với bác sĩ tâm thần của bạn về bất kỳ loại thuốc hoặc cái gì đó tương tự thuốc mà bạn đang sử dụng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ tâm thần của bạn nếu bạn có lo ngại về tác dụng phụ của thuốc để được điều chỉnh phù hợp.

• Hãy nhớ rằng thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực phải được dùng đều đặn, theo chỉ định, ngay cả khi bạn cảm thấy khỏe.

Nếu bạn mong muốn dừng dùng thuốc, cần nói chuyện với bác sĩ tâm thần của bạn, vì việc ngừng thuốc đột ngột có thể khiến các triệu chứng trở nên trầm trọng hoặc quay trở lại.

7.2. Điều trị rối loạn lưỡng cực bằng tâm lý trị liệu:

Tâm lý trị liệu cho thấy có hiệu quả cho những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực. Tâm lý trị liệu là thuật ngữ chỉ các kỹ thuật điều trị nhằm giúp mọi người xác định và thay đổi những cảm xúc, suy nghĩ và hành vi rắc rối.

7.3. Điều trị rối loạn lưỡng cực bằng các lựa chọn điều trị khác:

Một số người có thể thấy các phương pháp điều trị khác hữu ích trong việc kiểm soát các triệu chứng lưỡng cực của họ:

Liệu pháp điện giật (ECT) là một thủ thuật kích thích não có thể giúp làm giảm các triệu chứng nghiêm trọng của rối loạn lưỡng cực.

Kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại (rTMS) là một loại kích thích não sử dụng sóng từ để giảm trầm cảm qua một loạt các đợt điều trị.

Liệu pháp ánh sáng là phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng tốt nhất cho  chứng rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD) và nhiều người mắc chứng rối loạn lưỡng cực phải trải qua tình trạng trầm cảm hoặc SAD trầm trọng hơn theo mùa vào mùa đông. Liệu pháp ánh sáng cũng có thể được sử dụng để điều trị các dạng trầm cảm lưỡng cực theo mùa trầm trọng hơn.

8. Cách ứng phó với chứng rối loạn lưỡng cực

Sống chung với chứng rối loạn lưỡng cực có thể là một thử thách, nhưng có nhiều cách giúp việc này trở nên dễ dàng hơn.

Tìm kiếm sự trợ giúp từ các nhà tâm lý và bác sĩ tâm thần được đào tạo chuyên nghiệp để xây dựng kế hoạch điều trị và tuân thủ kế hoạch đó. Điều trị là cách tốt nhất để bắt đầu cảm thấy tốt hơn.

Thực hiện theo kế hoạch điều trị đã được thống nhất giữa bạn và nhà tâm lý và bác sĩ tâm thần.

Thiết lập và duy trì các hoạt động hàng ngày của bạn, cố gắng tạo thói quen ăn, ngủ và tập thể dục.

Hãy thử tập thể dục thường xuyên như chạy bộ, bơi lội hoặc đi xe đạp, có thể giúp giảm trầm cảm và lo lắng, thúc đẩy giấc ngủ ngon hơn và hỗ trợ sức khỏe tim và não của bạn.

Theo dõi tâm trạng, hoạt động cũng như sức khỏe và tinh thần tổng thể của bạn để giúp nhận ra sự thay đổi tâm trạng của bạn.

Hãy nhờ bạn bè và thành viên gia đình đáng tin cậy giúp đỡ để theo kịp kế hoạch điều trị của bạn.

Kiên nhẫn, bạn cần hiểu và chấp nhận việc cải thiện cần có thời gian.

Thiết lập và duy trì kết nối với các nguồn hỗ trợ xã hội và cộng đồng.

Điều trị lâu dài, liên tục có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và giúp bạn có một cuộc sống khỏe mạnh.

Việc điều trị cho người có rối loạn lưỡng cực không đơn giản và cần được đào tạo chuyên môn, nên bạn hãy thận trọng khi tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia về sức khỏe tâm thần. Nếu bạn đang nghi ngờ hoặc dấu hiệu tâm lý nói trên, hãy bổ sung ngay Nhân sâm, Hồng sâm hay Hắc sâm… vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày để định thần, ích trí và tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý ngay.

Nhân sâm, Hồng sâm hay Hắc sâm hỗ trợ điều trị và phòng ngừa rối loạn lưỡng cực hiệu quả

Tham khảo thêm: https://edallyhanquoc.vn/lam-cach-nao-de-giup-do-ban-than-hoac-nguoi-than-bi-roi-loan-stress-sau-sang-chan-ptsd.html

Mọi thông tin chi tiết về sản phẩm cũng như chính sách đại lý xin vui lòng liên hệ edallyhanquoc.vn qua Hotline/Zalo: 0902.158.663 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất.

Tài liệu tham khảo về rối loạn lưỡng cực trong bài viết:

(1) Bipolar Disorder. nimh.nih.gov

(2) Bipolar Disorder. Psychology Today

(3) Bipolar disorder. Mind.org.uk